Sắt là một vi chất khoáng vô cùng quan trọng đối với sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ, đặc biệt là trong giai đoạn từ sơ sinh đến 6 tuổi – thời kỳ não bộ và thể chất phát triển mạnh mẽ nhất. Vậy khi nào cần bổ sung sắt cho trẻ? Bổ sung trong bao lâu là đủ? Hãy cùng phân tích cụ thể trong bài viết bổ sung dinh dưỡng cho bé dưới đây.
Vai trò của sắt trong cơ thể trẻ nhỏ
Sắt là thành phần chính của hemoglobin – một loại protein trong hồng cầu có chức năng vận chuyển oxy từ phổi đến các mô trong cơ thể. Ngoài ra, sắt còn tham gia vào quá trình tổng hợp DNA, hình thành các enzym chuyển hóa năng lượng, và đặc biệt là vai trò trong phát triển thần kinh, trí não.
Đối với trẻ nhỏ, sắt không chỉ giúp duy trì thể lực và sự tỉnh táo mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển nhận thức, kỹ năng vận động và khả năng học hỏi. Trẻ thiếu sắt thường dễ cáu gắt, lờ đờ, kém tập trung và chậm phát triển so với bạn bè đồng trang lứa.
Đối với trẻ nhỏ, sắt giúp duy trì thể lực và sự tỉnh táo cho bé
Khi nào cần bổ sung sắt cho trẻ?
Không phải lúc nào trẻ cũng cần được bổ sung sắt từ bên ngoài. Tuy nhiên, có những giai đoạn cụ thể, nhu cầu sắt của trẻ tăng cao, và nếu chế độ ăn uống không đáp ứng đủ, việc bổ sung sắt là cần thiết.
Trẻ sinh non hoặc nhẹ cân
Trẻ sinh đủ tháng thường có một lượng sắt dự trữ từ mẹ trong 4–6 tháng đầu. Tuy nhiên, trẻ sinh non hoặc nhẹ cân (dưới 2500g) thường không có đủ lượng sắt dự trữ này. Do đó, các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo nên bổ sung sắt cho nhóm trẻ này từ tuần thứ 2 sau sinh, với liều lượng và thời gian cụ thể theo hướng dẫn của bác sĩ.
Khi nào cần bổ sung sắt cho trẻ?
Trẻ bú mẹ hoàn toàn sau 6 tháng
Từ 6 tháng tuổi, nhu cầu sắt của trẻ bắt đầu tăng cao do tốc độ phát triển nhanh chóng. Trong khi đó, lượng sắt trong sữa mẹ không còn đủ để đáp ứng nhu cầu. Nếu trẻ không được ăn dặm đầy đủ thực phẩm giàu sắt (như thịt đỏ, gan, trứng…), nguy cơ thiếu sắt rất cao. Vì vậy, từ 6 tháng tuổi trở đi, cha mẹ nên cân nhắc bổ sung sắt cho trẻ nếu khẩu phần ăn không đảm bảo.
Khi nào cần bổ sung sắt cho trẻ? – Trẻ có dấu hiệu thiếu máu do thiếu sắt
Khi trẻ có các biểu hiện như da xanh xao, mệt mỏi, chán ăn, ngủ không yên giấc, hay quấy khóc, kém tập trung hoặc thường xuyên bị nhiễm trùng… thì cần nghĩ đến nguy cơ thiếu sắt. Việc xét nghiệm máu (kiểm tra nồng độ hemoglobin, ferritin) sẽ giúp chẩn đoán chính xác tình trạng thiếu máu thiếu sắt. Khi đó, việc bổ sung là cần thiết và cần có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ.
Trẻ trong độ tuổi tiền dậy thì
Giai đoạn 10–12 tuổi ở bé gái và 12–14 tuổi ở bé trai là lúc trẻ bước vào giai đoạn tăng trưởng vượt bậc, khiến nhu cầu sắt tăng cao. Đặc biệt với bé gái, kinh nguyệt bắt đầu xuất hiện làm mất thêm sắt qua máu. Đây là lý do nhiều trẻ tuổi dậy thì, đặc biệt là bé gái, có nguy cơ thiếu máu thiếu sắt nếu không được bổ sung đúng cách.
Bổ sung sắt trong bao lâu là đủ?
Không có một thời gian bổ sung sắt cố định cho tất cả trẻ em, vì điều này phụ thuộc vào độ tuổi, tình trạng sức khỏe, mức độ thiếu sắt và chế độ ăn uống. Tuy nhiên, dưới đây là một số hướng dẫn cơ bản:
Trẻ bình thường, không thiếu sắt
Nếu chỉ bổ sung phòng ngừa, liều sắt thường nhỏ (1–2 mg/kg/ngày), và thời gian có thể kéo dài từ 2–3 tháng liên tục, sau đó đánh giá lại. Với trẻ bắt đầu ăn dặm nhưng chưa ăn được nhiều thực phẩm giàu sắt, có thể bổ sung sắt đến khi trẻ ăn được đa dạng hơn.
Nếu chỉ bổ sung phòng ngừa có thể bổ sung sắt kéo dài từ 2 – 3 tháng
Trẻ thiếu máu do thiếu sắt
Khi đã xác định được tình trạng thiếu máu thiếu sắt, liều sắt điều trị thường là 3–6 mg/kg/ngày, chia làm 1–2 lần uống trong ngày. Thời gian điều trị kéo dài tối thiểu 3 tháng, và có thể tiếp tục cho đến khi xét nghiệm máu trở lại bình thường và kho dự trữ sắt trong cơ thể được phục hồi (thể hiện qua nồng độ ferritin máu).
Một sai lầm phổ biến là dừng bổ sung sắt ngay sau khi các triệu chứng cải thiện (ví dụ trẻ hết mệt mỏi, ăn ngon hơn). Tuy nhiên, lúc này chỉ mới phục hồi lượng sắt lưu hành trong máu, còn sắt dự trữ chưa được tái tạo. Do đó, cần bổ sung thêm ít nhất 1–2 tháng sau khi hết triệu chứng để tránh tái phát.
Những lưu ý khi bổ sung sắt cho trẻ
Sau khi tìm hiểu khi nào cần bổ sung sắt cho trẻ, chúng ta cùng phân tích những lưu ý khi bổ sung sắt cho bé như sau:
Không bổ sung sắt cùng với sữa hoặc thực phẩm chứa canxi
Xem thêm: 1 năm nên bổ sung canxi cho bé mấy lần an toàn nhất?
Xem thêm: Khi nào cần bổ sung kẽm cho trẻ để phát triển toàn diện?
- Không bổ sung sắt cùng với sữa hoặc thực phẩm chứa canxi: Vì canxi làm giảm khả năng hấp thu sắt. Nên cho trẻ uống sắt cách xa bữa ăn có sữa hoặc canxi ít nhất 1–2 giờ.
- Kết hợp vitamin C để tăng hấp thu: Cho trẻ uống sắt cùng với nước cam, nước chanh hoặc ăn kèm trái cây giàu vitamin C giúp tăng hiệu quả hấp thu sắt.
- Không tự ý bổ sung liều cao kéo dài: Thừa sắt cũng gây hại, có thể dẫn đến táo bón, tổn thương gan, rối loạn tiêu hóa và rối loạn chuyển hóa. Việc bổ sung sắt liều cao cần có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ.
- Theo dõi phân và triệu chứng: Trẻ uống sắt có thể đi phân sẫm màu hoặc hơi táo bón – đây là hiện tượng thường gặp và không quá lo ngại. Tuy nhiên, nếu trẻ nôn ói, đau bụng kéo dài, cần ngưng thuốc và hỏi ý kiến chuyên môn.
Trên đây là một số thông tin liên quan đến việc tìm hiểu khi nào cần bổ sung sắt cho trẻ. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi chia sẻ đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về chủ đề này.